7 điều người mới bắt đầu bộ môn BJJ nên biết
Bài học số một: Việc tập luyện đều đặn là không đủ.
Lời khuyên này thường được chia sẻ bởi những người đã có nhiều kinh nghiệm trong Jiu Jitsu, và mặc dù nó không hoàn toàn sai, nhưng tôi cảm thấy rằng nó chưa đầy đủ. Khi bạn mới tập BJJ, việc “just showing up” là tốt, khi hầu hết mọi thứ bạn học đều là những thứ mới mẻ, và bạn sẽ tiến bộ nhanh chóng. Nhưng về lâu dài, “just showing up” là chưa đủ. Sau khoảng 1 năm hay khoảng 100 buổi tập, bạn sẽ bước sang giai đoạn đi ngang trong định luật Law of Diminishing Return. Do đó trong giai đoạn này, nếu việc tập luyện mà không có những kế hoạch chi tiết thì sẽ không giúp bạn tiến bộ đều đặn được nữa.
Bài học số hai: Cần một kế hoạch chi tiết
John Danaher, thầy của nhiều võ sĩ MMA nổi tiếng đã nói rằng, “the escapes matter most”. Điều đó cho thấy tầm quan trọng của việc tập luyện các kĩ năng escape trong BJJ. Hãy tưởng tượng nếu bạn biết cách thoát (escape) trong hầu hết các tư thế mà bạn đang bị đối phương tấn công, thì chắc chắn bạn sẽ rất bình tĩnh và tự tin triển khai các đòn thế vì khi ấy bạn không còn sợ bị rơi vào tư thế bất lợi nữa.
Để có khả năng đó, bạn cần phải có một “go-to plan” cho mọi tình huống có thể xảy ra, và luyện tập theo những plan đó. Ví dụ, như khi đối thủ đang ở Mount Position ta phải làm gì, khi đối thủ đang Across-Side Position ta phải làm sao, tất cả cần phải được liệt kê ra và thực hiện tập luyện cho những tình huống đó.
Bài học số ba: Học nhiều nhất không phải trong lúc thầy dạy
Thông thường một buổi training BJJ sẽ diễn ra theo các bước như sau:
Khởi động
Luyện tập throws và take-downs từ standing position (tuy nhiên bước này thường bị lược bỏ)
Luyện tập ground-grappling (đây là phần trung tâm của mỗi buổi học. Thầy sẽ hướng dẫn những kĩ thuật mới và các học sinh sẽ luyện tập với partner mà không có đối kháng)
Tập đối kháng (tiếng anh là live sparring, hay trong tiếng Nhật gọi là randori)
Kết thúc buổi tập, anh em ngồi nói chuyện với nhau
Trong các bước kể trên bước 1 đến bước 4 là các bước thầy dạy sẽ trực tiếp quản lý và hướng dẫn học sinh. Tuy nhiên nhiều khi, lúc bạn học được nhiều nhất lại là ở bước số 5. Nhiều phát hiện lớn của của tôi đến từ việc ở lại trên thảm sau buổi tập, hỏi ý kiến của thầy hoặc những người có đai cao hơn về tại sao tôi lại bị rơi vào bất lợi ở một số tình huống và tôi nên làm gì để khắc phục.
Bài học số bốn: Cần phải có bạn tập tốt
Có ai đó nói với tôi rằng, bạn sẽ học được nhiều hơn khi bạn tap. Điều đó đúng vì khi bạn tap có nghĩa là bạn còn đang làm chưa tốt ở chỗ nào đó. Khi ấy, nếu bạn tập của bạn là người am hiểu, họ sẽ chỉ cho bạn chỗ bạn có thể cải thiện. Còn không, bạn sẽ không thể biết được vì sao bạn lại bị như thế.
Bài học số năm: Hãy tập trung vào positional strategy
Bạn có thể so sánh nó với việc chơi piano - bạn không thường chơi cả một bản nhạc từ đầu đến cuối, mà thay vào đó, bạn chia thành các phần nhỏ để có thể luyện tập nhiều lần trên cùng một đoạn. Jiu Jitsu cũng tương tự, đặc biệt là ở giai đoạn đầu, bạn nên tập trung vào việc luyện tập từ một tư thế cụ thể và không lo lắng về việc chuyển từ một tư thế sang một tư thế khác.
Bài học số sáu: Nguyên tắc quan trọng hơn là các động tác
Khi bắt đầu trong Jiu Jitsu, việc học các động tác có vẻ là con đường đúng đắn. Nhưng khi bạn tiến triển, bạn nhận ra có quá nhiều động tác trong Brazilian Jiu Jitsu mà bạn không bao giờ có thể học hết. Vì vậy, quan trọng là học nguyên tắc để có thể thích ứng với bất kỳ tình huống mới nào, không phụ thuộc vào chi tiết cụ thể.
Có thể liệt kê ra 3 nguyên tắc cơ bản mà người mới bắt đầu tập BJJ đều nên thành thục:
Keep your elbow in: Hãy giữ elbow (cùi trỏ) của bạn sát với thân người. Làm như vậy sẽ giúp cho cơ thể liền như một khối, và ngăn không cho đối thủ kiểm soát được cánh tay của bạn. Một chi tiết nhỏ nữa nhưng cũng rất đáng giá, đó là khi bạn đang ở trong tư thế bất lợi và đối thủ đang tìm cách để thực hiện submission, cách tốt nhất để gây khó khăn cho đối thủ là giữ cho elbow (cùi trỏ) và knee (đầu gối gần lại với nhau, sao cho elbow phải nằm bên trong của đầu gối.
Getting inside position: Inside là vùng được tính là từ đầu gối hất lên, từ cổ hất xuống, và cùi trỏ hất vào. Bất kể điểm nào nằm trong cùng đó được gọi là inside position, còn điểm nằm ngoài là outside position. Các bộ phận nằm vùng outside như đầu, bàn tay, bàn chân, vv cần được sử dụng để bảo vệ vùng inside, không cho đối thủ tiếp cận, và ngược lại dùng các bộ phận outside để tấn công kiểm soát vùng inside của đối thủ. Để dễ tưởng tượng thì bạn có thể liên tưởng đến dây an toàn ở trong xe ô tô. Dây an toàn giữ những vùng quan trọng nhất của inside, một dây sẽ giữ từ vùng cổ vai xuống đến hông, dây còn lại thì vắt ngang qua bụng.
Structure and frame: Ngạn ngữ Việt Nam có câu “gậy ông đập lưng ông” ý muốn nói là người có ý xấu nhưng lại lãnh hậu quả. Structure and frame cũng tương tự, khi tấn công đối thủ bằng chính lực của họ mà không cần dùng sức của bản thân. Để làm được điều đó, điều cốt lõi là làm sao cho phần khung cơ thể (xương) hấp thụ lực của đối thủ. Chẳng hạn khi bạn đang ở vị trí mounting, đối thủ nằm dưới. Nếu đối thủ tìm cách thoát mounting bằng cách di chuyển xoay vòng, thì bạn chỉ cần nằm lên trên đối thủ, một tay giữ một tay của đối thủ, một tay chặn lấy phần cổ, khi ấy bạn cũng sẽ tự khắc xoay cùng đối thủ mà không hề tốn sức.
Bài học số bảy: Hãy tận hưởng hành trình tập BJJ
Điều cuối cùng mà tôi ước mình đã biết khi bắt đầu Jiu Jitsu là bạn nên cố gắng tận hưởng hành trình. Khi mới bắt đầu, bạn chỉ muốn trở nên giỏi nhất có thể nhanh chóng, nhưng niềm vui thực sự của Jiu Jitsu là trong quá trình học. Hãy tận hưởng hành trình và nhớ rằng việc học không bao giờ có điểm dừng.