Tiếng Trung và trải nghiệm

Những điều đọng lại sau khi học tiếng Trung.

Dưới đây là một vài điều tôi đúc kết ra từ quá trình 6 tháng học tiếng Trung.

Nguồn gốc tiếng Việt phần lớn đến từ tiếng Trung

Nước Việt mình nằm giữa hai nền văn hoá lớn nhất châu Á, là Trung và Ấn. Do đó, văn hoá cũng bị ảnh hưởng nhiều bởi 2 nền văn hoá trên.

Điển hình nhất là ngôn ngữ và tôn giáo. Với ngôn ngữ, 60% tiếng Việt có nguồn gốc từ tiếng Trung.

Hình 1: Tiếng Việt được cấu thành từ 3 lớp. Lớp lõi có nguồn gốc từ dòng Mon-Khmer, lớp vỏ giữa là giao thoa với Tai-Kadai, và lớp ngoài cùng là có nguồn gốc từ tiếng Hán.

Ví dụ, tôi viết một câu như thế này, hoàn toàn viết một cách rất tự nhiên, để xem bao nhiêu từ có nguồn gốc là tiếng Trung nhé!

• Ví dụ → 例如 (Lìrú)

• Hoàn toàn → 完全 (Wánquán)

• Bao nhiêu → 多少 (Duōshǎo)

• Nguồn gốc → 来源 (Láiyuán)

Cứ viết bừa một câu tầm 10 từ thôi, là kiểu gì cũng phải có một hai từ có nguồn gốc từ tiếng Trung ở trong đấy.

Rất thâm thuý

Dân mình hay chửi là thâm như Tàu. Tôi nghĩ đó là một lời khen.

Sự thâm thuý thể hiện ngay từ các con chữ.

👉 Ví dụ như chữ “nhẫn” trong từ “nhẫn nại”: 忍 (Rěn)

Chữ này được cấu thành từ 2 bộ: tâm (心) và dao (刀).

Khi 2 bộ này ghép lại thì thành hình tượng con dao đặt lên trên quả tim. Ý muốn nói, việc nhẫn nại đòi hỏi phải chịu đựng, thậm chí phải chịu đau đớn, giống như là đặt con dao trên quả tim vậy.

👉 Hay ví dụ như tên tôi, Khánh, chữ Trung là: 庆 (Qìng).

Chữ này cũng được ghép bởi hai bộ: 广 (guǎng) và 大 (dà).

广 (guǎng) biểu hiện cho những gì liên quan đến nhà, hoặc nơi trú ẩn.

大 (dà) là đại, tức to lớn.

Như vậy khi ghép hai bộ lại với nhau, ta có nghĩa đen là một cái nhà lớn. Ngày xưa, đời người đàn ông có 3 việc lớn “Tậu trâu, lấy vợ, làm nhà”. Nên khi có một cái nhà lớn, người ta sẽ ăn mừng. Vì vậy mà tên của tôi - “Khánh” - có nghĩa là mừng một cái gì đó. Quốc Khánh là mừng đất nước. Khánh Lão là mừng thọ.

Còn bạn, tên bạn có ý nghĩa gì?

Đặt tên cho con

Nhân câu chuyện về cái tên ở bên trên. Ngày trước tôi không hiểu vì sao có nhà khi đẻ con ra, lại phải đi xem thầy để đặt tên.

Hoá ra, cũng có logic ở trong đấy.

Khi đẻ con ra, có thể tuổi hoặc ngày hoặc giờ sinh của đứa bé sẽ bị xung khắc với cha mẹ chúng. Khi ấy, chỉ còn có cách là tìm những yếu tố khác để giảm đi phần nào sự xung khắc mà thôi. Và đặt tên là một trong số đó.

Văn hoá phương đông có ngũ hành gồm 5 mệnh: Kim Mộc Thuỷ Hoả Thổ. Mỗi một mệnh sẽ tốt cho một mệnh khác. Ví dụ, Kim sinh Thuỷ, Thuỷ sinh Mộc, Mộc sinh Hoả, vv.

Nếu tôi mệnh Thuỷ, đẻ con ra thì tôi muốn nó có gì đó liên quan đến Mộc, hoặc Kim. Nên khi đặt tên, tôi có thể cân nhắc những tên có chứa bộ Mộc (木) như là: Lâm (林), Bách (柏), Trúc (竹); hay liên quan đến bộ Kim (金) như là: Ngân (银), Châu (珠), Khanh (铿).

Học tiếng Trung ra sao

Khi học thứ gì mà phải nhớ, tôi thường dùng flashcard để học. Cái này thì tôi đã từng nói kĩ ở bài My Learning Framework.

Tuy nhiên trong bài đó tôi chưa nói rõ là học tiếng Trung thì như thế nào.

Dành cho ai đang dùng Anki để học, thì bên dưới là setup của tôi. Còn ai không dùng Anki thì có thể đọc xuống phần tiếp theo.

Hình 2: Tôi dùng Note có Reverse Card để có thể luyện được cả 4 kĩ năng: nghe nói đọc viết.

Hình 3: Ví dụ như Card 2, phần front sẽ là chữ Hán. Tôi sẽ cần nhớ là chữ này đọc thế nào, viết thế nào, và nghĩa tiếng Việt là gì.

Hình 4: Sau đó tôi kiểm tra trí nhớ của mình bằng cách lật flashcard. Trong phần này tôi có visualize cách viết, bính âm, nghĩa tiếng Việt, ví dụ, và cách đọc. Phần code của back template tôi để ở gist này. Ngoài ra cách để generate ra phần âm thanh cho Hán tự, tôi để ở github repo này.

Học ngôn ngữ gì tiếp

Tôi thấy cứ vài năm học một ngôn ngữ mới sẽ đem lại khá nhiều trải nghiệm hay ho. Cũng là một cách rèn luyện trí não.

Đứa cháu của tôi nó hỏi là, sau khi học tiếng Trung xong, chú sẽ học gì tiếp?

Tôi nghĩ một hồi rồi trả lời là tiếng Nga.

Xong nó lại hỏi, sau tiếng Nga chú học gì tiếp.

Chú sẽ học tiếng Ả Rập.

Và tôi sẽ làm như thế. Có thể năm sau hoặc năm sau nữa, tôi sẽ bắt đầu học tiếng Nga.

Một vài facts thú vị

• Còn có tên gọi khác là tiếng Hán vì bắt đầu từ nhà Hán.

• Chữ giản thể (Simplified Chinese) và bính âm (Pinyin) được giới thiệu và đưa vào sử dụng từ cách mạng văn hoá thời Mao Trạch Đông.

• Do đó Đài Loan vẫn dùng chữ phồn thể và không dùng Pinyin (hoặc rất hạn chế).

• Ban đầu người Việt nói gần giống như tiếng người Mường. Bạn xem thử video này. Sau đó thêm lớp vỏ Tai-Kadai (từ thời Âu Lạc) và Hán Việt (từ thời Mã Viện đánh bại Hai Bà Trưng) thì ra được ngôn ngữ như bây giờ.

---

📢 Weekly shoutouts

Một vài bài viết thú vị tôi gom nhặt được tuần này.

• 10 Essential Components of a Production Web Application on ByteByteGo - Hình dễ nhớ về kiến trúc một web application.

• What is PID 0 on blog.dave.tf - Hiểu về process số 0 trong Linux.

• Google Cloud Adoption and Migration for the Enterprise, From Strategy to Operation on Google Cloud - Community - Các bước để migrate hệ thống từ OnPremise lên trên Cloud.

---

✌️ Tạm biệt

Chủ đề của tuần này kết thúc ở đây. Hẹn gặp lại độc giả vào giờ này tuần sau. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về bài viết, hãy để lại bình luận ở bên dưới nhé. Bạn cũng có thể kết nối với tôi thông qua LinkedIn hoặc Twitter.